0341a

Afbeelding bouw van een haringbuis

Dit doek, op raam gespannen, is in 1595 geschilderd in opdracht van het scheepstimmerliedengilde te Zierikzee. Op de afbeelding staat het opschrift ‘Adriaen Jansse kaekelaer als deke 1595’. In de collectie van het museum bevinden zich drie doekjes, waarvan er twee identiek zijn. Waarschijnlijk werden deze doekjes gebruikt bij begrafenissen van leden van het gilde. Het vermoeden is dat ze aan een lijkkleed werden bevestigd.
In de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd was de scheepsbouw een bloeiende bedrijfstak in Zierikzee. De werven waren voor die tijd zeer modern. In Zierikzee werden vaak, eerder dan elders, nieuwe scheepstypen gebouwd, zoals het karveel en de haringbuis.

Haringbuis
In de periode 1200–1600 was scheepsbouw een bloeiende bedrijfstak in Zierikzee. Er werden veel schepen gebouwd, vaak volgens de nieuwste technieken. Zo bouwden Zierikzeese timmerlui als eersten in de Nederlanden het scheepstype de karveel. De stad stond lange tijd bekend om zijn grote en moderne vloot.
Op deze doekjes zijn scheepstimmerlieden bezig haringbuizen te bouwen. De afbeelding met de naam Adriaen Jansse Kaekelaer toont op de voorgrond drie mannen. Overal ligt gereedschap. De man op de loopplank draagt een plank op zijn schouder; op het dek staat een andere man gereed om haar over te nemen. De man op de achterplecht draagt een mooi pak; misschien is hij de in de tekst vermelde deken (voorzitter) Adriaen Kaekelaer. Op het doekje van Lieven Jansse is de bouw minder ver gevorderd; de spanten steken nog ver boven de huidplanken uit. Ook op dit doekje kijkt een man op het achterdek toe, mogelijk ommeganger (bestuurslid) Lieven Jansse.
Beide doekjes zijn niet in geweldige staat; het is moeilijk de details goed te zien. Bovendien hebben Lieven Jansse en Adriaen Kaekelaer geen sporen nagelaten in de archieven.
Waarom deze afbeeldingen zijn gemaakt, en door wie, is niet duidelijk. Zeer waarschijnlijk zijn ze bij begrafenissen van broeders van het scheepstimmerliedengilde gebruikt. Van andere gilden weten we dat overleden broeders werden geëerd door hun baar te versieren met schildjes. Die werden dan op de pelle, het doodskleed, genaaid of gespeld. Hoe dan ook, deze doekjes zijn topstukken; het zijn de oudst bekende afbeeldingen van de bouw van een haringbuis.

Vervaardiger: onbekend
Vervaardigingsplaats: onbekend
Datering: 1595 tot 1595
Materiaal: olieverf op doek, eiken
Afmeting: hoogte 33.5 cm, breedte 38.0 cm
Objectnummer: 0341a
Eigenaar: Gemeente Schouwen-Duiveland
Categorie