161

Beulszwaard van Zierikzee

Beulszwaard van de scherprechter van Zierikzee, met bijbehorende schede. De lederen schede heeft een metalen punt. Het zwaard heeft een houten greep voor twee handen. De knop en de pareerstang of stootplaat zijn uitgevoerd in gedraaid metaal. Het lemmet of de kling heeft een stompe punt en is gemerkt met de afbeelding van het hoofd van een paus of bisschop. Op het blad staat de inscriptie: IST GOT MIT VNS WER KAN WIDER VNS. PETER MEVNG ME FECIT SOLINGEN. De vertaling hiervan luidt: Als God voor ons is, wie kan dan tegen ons zijn. Het zwaard is vervaardigd door Peter Munch uit Solingen. Het werd in de zeventiende en achttiende eeuw regelmatig gebruikt. De schepenbank van Zierikzee vonniste niet alleen misdadigers uit de stad, maar ook die van het platteland. Een groot deel van Noord-Zeeland viel onder de rechtbank van Zierikzee.

Als God met ons is
De scherprechter was een onmisbare functionaris van de overheid. Ernstige misdaden werden bestraft met de doodstraf. In Zierikzee voerde men de executie vaak uit met het zwaard. Goed gereedschap is het halve werk. Daarom moest een beulszwaard van eersteklas materiaal zijn. De punt was rond; met het slagwapen hoefde niet te worden gestoken. Het blad moest vlijmscherp zijn om de fatale klap snel en professioneel toe te kunnen brengen. De man die dit akelige karwei uitvoerde was de scherprechter. Omdat hij verdachten ook moest martelen als ze niet onmiddellijk bekenden, werd hij ‘beul’ genoemd. Zijn taak bestond, behalve het scherpen van het zwaard, uit geselen, radbraken, wurgen, ophangen en onthoofden. Na het uitvoeren van een doodstraf bracht hij het lichaam naar het galgenveld buiten de stad om het daar als afschrikwekkend voorbeeld op te hangen.
In Nederland is de doodstraf pas in 1870 afgeschaft. Dit zwaard bleef bewaard. Het heeft een houten handvat met een gedraaide ijzeren knop. De inscriptie op het lemmet vertelt ons: ‘Peter Mevng me fecit Solingen’. En in Oudduits lezen we: ‘Ist Got mit uns, wer kan wider uns’ (Als God met ons is, wie kan dan tegen ons zijn). Het meesterteken – het hoofd van een bisschop – is afkomstig van Peter Munch de oudere. Hij leefde van 1580 tot 1651 en was in 1649 burgemeester van de stad Solingen. Het zwaard stamt dus uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. De Solinger wapenindustrie bevoorraadde eeuwenlang alle oorlogvoerende naties in Europa. De stad staat nog steeds bekend om zijn kwaliteitsmessen.

Vervaardiger: Munch, Peter
Vervaardigingsplaats: Solingen
Datering: 1600 tot 1650
Materiaal: metaal hout leer
Afmeting: lengte 105.5 cm, breedte 20.0 cm
Objectnummer: 0161
Eigenaar: Gemeente Schouwen-Duiveland