Ellemaat of ellestok

Ellemaat of ellestok (volksnaam) met een meetlengte van 70 cm, verdeeld in acht delen, waarvan een deel met twee inkepingen, de zogenoemde taliën. Op de stok staan de aanduidingen: el IX en halve el I/. Een talie staat voor 1/16 el. Het handvat is versierd met een knop en twee ingekerfde lijnen rondom.
Tot 1820, toen een nieuw metriek stelsel is ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. Een el was ongeveer 69 cm en overal verschillend. De Zierikzeese el had een lengte van 69,8 cm, die van Brouwershaven 70,9 cm. Op Schouwen is de Zierikzeese het meest gebruikt.

Lees verder

Ellemaat of ellestok, gemerkt AR

Ellemaat of ellestok (volksnaam) met een meetlengte van 69,5 cm en verdeeld in acht delen, waarvan een deel met twee inkepingen, de zogenoemde taliën. Een talie is 1/16 el. Op de stok staan de aanduidingen: el IX en halve el I/. Op de ellemaat staan ijkmerken uit de periode 1797-1819 en een inkerving: AR. De stok heeft een kort handvat, versierd met een knop.
Tot 1820, toen een nieuw metriek stelsel is ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. Een el is afgeleid van de ellepijp (onderarm) en is ongeveer 69 cm. De maten waren echter overal verschillend. De Zierikzeese el had een lengte van 69,8 cm, die van Brouwershaven 70,9 cm. Op Schouwen werd vooral de Zierikzeese gebruikt.

Lees verder

Kantmaatje of korte ellestok

Kantmaatje, een korte meetlat van een kwart el, waarmee 17,45 cm kant gemeten kan worden. Kant is teer en rekt snel uit model, vandaar een korte stok. Het kantmaatje heeft parelmoer banden en een fraai bewerkt handvat met een klein ivoren blokje bij de overgang naar het meetgedeelte, het beginpunt om te gaan meten. XXX Tot 1820, toen een nieuw metriek stelsel is ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. Een el is afgeleid van de ellepijp (onderarm) en is ongeveer 69 cm. De maten waren echter overal verschillend. De Zierikzeese el had een lengte van 69,8 cm, die van Brouwershaven 70,9 cm. Op Schouwen werd vooral de Zierikzeese gebruikt.

Lees verder

Ellemaat of ellestok, gemerkt F.V.T.

Ellemaat of ellestok met ijktekens en afmetingen in de Nederlandse el, ofwel 1 meter. De schaalverdeling is in decimeters en de eerste 10 cm is onderverdeeld in 1 tot en met 10. De punt van de stok is met messing bekleed. Op het handvat staan, boven een hoger ingelegde rechte versiering, de initialen F.V.T. Aan een zijkant zijn zeventien ijktekens ingeslagen en ‘Ned. el’.
In 1820 is dit nieuwe metrieke stelsel ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, daarvoor werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el, die overal verschillend waren.

Lees verder

Ellemaat of ellestok

Ellemaat of ellestok (volksnaam) met een lengte van 69,8 cm ofwel een Zierikzeese el. Het handvat is in de vorm van een korte knop. De eerste el is onderverdeeld in vier delen en die ook weer in 2 delen, de taliën. Een talie is 1/16 el. Op de stok staan de aanduidingen: el IX en halve el I/.
De afmetingen worden aangegeven door ingekerfde streepjes. Aan de andere kant van de stok is 50 cm verdeeld volgens het decimale stelsel: de eerste 10 cm in 10 vakjes van 1 cm en daarna nog vier vakken van 10 cm.
In 1820 is het nieuwe metrieke stelsel met decimeters ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, daarvoor werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. De el was ongeveer 69 cm en overal verschillend. De el van Brouwershaven had een lengte van 70,9 cm. Op Schouwen is de Zierikzeese el het meest gebruikt. Met deze stok kan met beide stelsels gemeten worden. Pas in 1937 wordt het verboden nog langer voeten, duimen en ellen te gebruiken.

Lees verder

Ellemaat of ellestok

Ellemaat of ellestok (volksnaam) met een handvat met knop. Op de stok zijn de maten aangegeven met ingekerfde strepen en een kruis. De el is onderverdeeld in vier delen en het eerste deel weer in twee delen, de taliën. Een talie is 1/16 el.
Tot 1820, toen een nieuw metriek stelsel is ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. Een el is afgeleid van de ellepijp (onderarm) en is ongeveer 69 cm. De maten waren echter overal verschillend. De Zierikzeese el had een lengte van 69,8 cm, die van Brouwershaven 70,9 cm. Op Schouwen werd vooral de Zierikzeese gebruikt.

Lees verder

Ellemaat of ellestok

Ellemaat of ellestok (volksnaam) met balustervormig handvat en ingekerfde maatstreepjes. De stok heeft een meetlengte van 70 cm, verdeeld in acht delen, waarvan het eerste deel weer in twee delen, de taliën. Een talie staat voor 1/16 el.
Tot 1820, toen het decimale metrieke stelsel is ingevoerd om overal dezelfde maatvoering te krijgen, werden menselijke maten gebruikt zoals voet, duim en el. Deze maten waren overal verschillend. Een el was ongeveer 69 cm. De Zierikzeese el had een lengte van 69,8 cm, die van Brouwershaven 70,9 cm. De Zierikzeese is het meest gebruikt op Schouwen.

Lees verder

Duimstok van timmerman uit Zierikzee

Opvouwbare duimstok of maatlat in vier delen van 11 duim, ofwel 1 voet, met een onderverdeling in halve duimen. Tussen de 1e en 2e duim staat het woord: Amsterdam. Het is vrijwel zeker dat de schaalverdeling de Amsterdamse voetmaat is. Het woord duimstok is ontstaan doordat de maten zijn aangegeven in duimen.
De stok is krom getrokken. Op de zijkanten van de lat zijn twee andere schaalverdelingen aangebracht. De ene is waarschijnlijk een Engelse maat en de andere is waarschijnlijk in Rijnlandse duimen. Dit was ook de officiële maat tot de invoering van een nieuw metriek stelsel in 1820.
De duimstok is gebruikt door timmerman Lemson uit Zierikzee.

Lees verder

Jakobsstaf

De Jakobsstaf of graadstok is instrument waarmee vanaf de 14e eeuw de noord-zuid positie van een schip of de hoogte en breedte van bouwwerken kan worden bepaald. De staf heeft aan alle zijden een maatverdeling. Het meetinstrument is tot circa 1800 veel gebruikt, daarna worden het octant en nog later het sextant gebruikt om de hoeken te meten.
De staf is incompleet omdat de vier bijbehorende schuiven of dwarslatten ontbreken. Overigens wordt bij het gebruik één dwarslat op de staf geplaatst.
Op de stok staat: J.V.K. / 1751, dat zijn de initialen van de vervaardiger en het jaar van vervaardiging. De stok is gemaakt door Johannes van Keulen, een bekend instrumentenmaker en cartograaf in Amsterdam. Het familiebedrijf Van Keulen is gedurende twee eeuwen leverancier van zeekaarten, stuurmansgidsen en scheepsinstrumenten.

Lees verder

Bakbarometer

Hollandse bakbarometer. Dit exemplaar is in Zierikzee verhandeld door Joseph Franci. Zijn naam staat als I. Franci op de schaalplaat gegraveerd. Franci (Milaan ca. 1746-Zierikzee 1819) is naast barometermaker ook koopman en runt in de periode 1798-1807 een herberg in Zierikzee. Het komt in die tijd vaker voor dat van oorsprong Italiaanse handelaren naast een reguliere baan als bijvoorbeeld herbergier, ook een handel in meetinstrumenten hebben. In Zierikzee verhandelde barometers zijn zeldzaam. De barometer heeft een houten kast met een glasdeur en is zowel aan de boven- als aan de onderkant versierd. De kast is bekroond met een open timpaan met vaas.

Lees verder