5491

Glis of schaats

Spaakbeen van een paard (Radius links) gebruikt als schaats of glis. Een zijde is glad gesleten tot aan de zachtere kern. Het bot heeft glijsporen.

Glijden over het ijs
Door de jaren heen heeft de schaats zoals wij die nu kennen een enorme ontwikkeling doorgemaakt; van houten klompen met ijzers eronder gebonden tot noren en klapschaatsen. De allereerste schaatsen waren zelfs niet van ijzer gemaakt, maar van de beenderen van dieren. Ze werden glissen genoemd en werden vooral als vervoermiddel gebruikt. Soms werd er tijdens de wintermaanden ook wel een recreatief rondje op geschaatst.
Aan de glis zat geen schoen vast, zoals bij de moderne schaats, maar men bond het bot met touwen of pezen aan de voeten vast. De glissen werden dus aan de gewone schoen vastgemaakt. Helaas was afzetten lastig op een glis. Daarom gebruikte de schaatser vaak een stok met een scherpe punt om zich voort te duwen over het ijs. Wat dat betreft leek het vroege schaatsen meer op langlaufen.
Het Stadhuismuseum heeft verschillende glissen in haar bezit. Het dateren ervan is lastig, omdat ze van zeker de 9de eeuw tot zelfs de 20ste eeuw gebruikt werden. De twee glissen die in de grote tentoonstellingszaal van het Stadhuismuseum worden getoond, zijn gemaakt van paardenbeenderen. Deze glissen zijn iets preciezer te dateren. Ze komen waarschijnlijk uit de 10de of 11de eeuw.
Van sommige glissen in de collectie zijn de vondstomstandigheden bekend. Bij het plaatsen van ondergrondse afvalcontainers in Zierikzee in 2010 werd er bijvoorbeeld van alles gevonden. In de afgegraven grond, die elders weer werd uitgestort, vond een amateurarcheoloog iets opvallends. Het ging om een zwart bot wat aan een zijde vlak geslepen was. Na verder onderzoek werd ontdekt dat het een glis was, gemaakt van het linker spaakbeen van een paard. De gelukkige vinder schonk het bot aan het Stadhuismuseum, wat erg dankbaar was omdat het nog niet zo’n groot exemplaar in de collectie had.

Vervaardiger: onbekend
Vervaardigingsplaats: Zierikzee
Vindplaats: Zierikzee
Datering: 500 tot 1500
Materiaal: been
Afmeting: lengte 33.0 cm, breedte 8.3 cm, hoogte 4.5 cm
Objectnummer: 5491
Eigenaar: Gemeente Schouwen-Duiveland