695

Model oorlogsschip pinas

Model van een pinas, een soort oorlogsschip met 24 kanonnen. Het is een spiegelschip en op de spiegel staat de tekst ‘Anno 1627 Vive. Ziericzee. Ooraen(i)e’ met het wapen van Zierikzee en in het schild in de linkerbovenhoek staat het wapen van Duiveland. Waarschijnlijk heeft dit betrekking op het bezit van de Vier Bannen van Duiveland. Het snijwerk van de spiegel en de balustrade is niet origineel maar op een later (onbekend) moment aan het schaalmodel toegevoegd. Het model is bedoeld om hoog in een kerk te hangen als een zogenaamd kerkschip. Om die reden is de romp is klein ten opzichte van de tuigage en lopen er van stuurboord naar bakboord drie trekstangen (van twee zijn de ogen afgezaagd). De blokken waren oorspronkelijk van bladgoud.

Vive Zierczee
Zierikzee was lange tijd de trotse thuishaven van een aantal pinassen. Dit waren grote, zwaarbewapende schepen die geschikt waren om wereldzeeën te bevaren. Aan boord bevonden zich 100 tot 150 matrozen en soldaten. Pinassen werden gebruikt als oorlogs-, kaper- of koopvaardijschip. Er werd mee naar Kaapverdië gevaren om ruw zout te halen, maar soms gingen ze nog verder, naar Amerika of Azië. Ze werden op de werven van Zierikzee gebouwd.
De romp van dit model is klein ten opzichte van de masten, maar dat is ook de bedoeling van de maker geweest. Het model heeft ooit aan een zoldering gehangen; de ophangbeugels zijn voor een deel nog aanwezig. Men keek er vanaf de onderkant tegenaan en vanuit dat gezichtspunt zijn de verhoudingen wel correct.
Waarom het model is gemaakt, is helaas niet bekend. Op de achterkant staat de tekst: ‘Anno 1627, Vive Zierczee Ooraen’ – het laatste woord betekent Oranje. Misschien is het model naar aanleiding van een overwinning op aartsvijand Spanje gemaakt. Omstreeks 1627 werd op zee volop strijd geleverd, niet alleen in Europese wateren, maar ook voor de kusten van Brazilië en in het Caribisch gebied. In 1628 maakte kaperkapitein Piet Hein een Spaanse zilvervloot buit.
Mogelijk heeft het model ooit in een kerk gehangen. Schippersgilden schonken soms een scheepje aan de kerk, om het als votief of als symbool in de gildekapel op te hangen. In het begin van de twintigste eeuw stond het als een pronkstuk in een vitrine in de burgemeesterskamer in het stadhuis van Zierikzee. Het is een van de oudste scheepsmodellen in Nederland.

Vervaardiger: onbekend
Vervaardigingsplaats: onbekend
Datering: 1627 tot 1627
Materiaal: hout textiel metaal
Afmeting: hoogte 150.0 cm, breedte 76.0 cm, lengte 170.0 cm
Objectnummer: 0695
Eigenaar: Gemeente Schouwen-Duiveland
Categorie