714

Model van een schouw

Mallenmodel van een schouw, de ZZ 5 (Zierikzee). De ZZ 5 was het schip van Seraphinus Claessens. Tussen 1850 en 1900 ging het in Zeeland goed met de schelp- en schaaldierenvisserij. In Zierikzee was in 1900 de visserij verdwenen, maar de Zierikzeese advocaat Abraham Fokker wist met succes vissersfamilies van Tholen en Zeeuws-Vlaanderen over te halen te verhuizen naar Zierikzee om er de mossel- en oestercultuur te beginnen. Mosselvisser Claessens uit Clinge verhuisde ook naar Zierikzee. In tegenstelling tot de boeieraak ontbreekt bij de Zeeuwse schouw de voorsteven. De indeling verschilt niet van die van de boeieraak en andere typisch Zeeuwse schepen. De meeste schouwen werden gebouwd in Zeeuws-Vlaanderen, onder andere in Kruispolder en Paal. Het model is ondertuigd (mal). Het bestaat uit losse onderdelen: model, standaard, luik, roer en helmstok, kluiverboom; twee riemen (geen dollen), stokdweil, pikhaak, fokkeloet (loet: voor uitzetten fok), twee bomen, korte spaak en een anker. Het model van de ZZ 5 pronkte in 1910 op de Wereldtentoonstelling in Brussel.

ZZ5
De maker van dit scheepsmodel, Adriaan van der Velde, zal in oktober 1910 wel een paar keer zijn gefeliciteerd. Zijn miniatuur-ZZ5 had samen met de modellen van anderen op de Wereldtentoonstelling in Brussel gestaan. De tentoonstelling was door miljoenen belangstellenden bezocht en hoewel Adriaan geen prijs had gewonnen, had het onderdeel waarvan zijn model deel uitmaakte een erediploma gekregen. In de Zierikzeesche Nieuwsbode werd zijn naam expliciet vermeld.
Dat het model van Adriaan op de Wereldtentoonstelling had gestaan, was het werk geweest van de Zierikzeese advocaat Abraham Fokker. Deze gedreven man vervulde tal van bestuursfuncties in stad, waterschap en provincie. Fokker had een passie voor visserij; hij was buitengewoon geïnteresseerd in alles wat met mosselen, garnalen en oesters had te maken. Zelf bezat hij diverse mosselpercelen; tegelijkertijd was hij onderzoeker en, als voorzitter van het Bestuur der Visscherijen, lobbyist en beleidsmaker. Toen hij de gelegenheid kreeg een expositie in te richten op de Wereldtentoonstelling, vroeg hij een aantal ervaren scheepstimmerlieden modellen beschikbaar te stellen. Zijn plaatsgenoot Adriaan van der Velde, die zijn leven lang op een werf had gewerkt, leverde het model van de ZZ5. Johannes Verras uit Paal (Zeeuws-Vlaanderen) en Cornelis van Os uit Yerseke (Zuid-Beveland) stonden eveneens modellen af voor de tentoonstelling.
In de jaren na 1910 wist Fokker met succes diverse vissersfamilies van Tholen en uit Zeeuws- Vlaanderen over te halen naar Zierikzee te verhuizen om er een mossel- en oesterbedrijf te beginnen. Een van de mosselvissers die op uitnodiging van Fokker verhuisden, was Seraphinus Claessens uit Clinge. De echte ZZ5 werd zijn mosselscheepje.
Een andere passie van Abraham Fokker was geschiedenis. In 1911 was hij een van de initiatiefnemers tot de oprichting van de oudheidkamer op de zolder van het stadhuis. Ook de doorstart van het museum in 1928–1929 als gemeentemuseum maakte hij van nabij mee. Hij was toen burgemeester. Na zijn overlijden in 1929 bleek dat hij zijn collectie modellen aan het museum had nagelaten.

Vervaardiger: Velde, Adriaan van der
Vervaardigingsplaats: Zierikzee
Datering: 1900 tot 1910
Materiaal: hout textiel touw
Afmeting: hoogte 104.5 cm, lengte 124.0 cm, breedte 31.0 cm
Objectnummer: 0714
Eigenaar: Gemeente Schouwen-Duiveland
Categorie